
We zwaaiden iedereen uit in Zaventem en startten aan dit spannende avontuur. Er waren al veel ideeën en gedachten, maar niemand wist echt wat er ons te wachten stond. Na een vluchtje van twee en een half uur kwamen we aan in Madrid, maar we waren er nog zeker niet. Om naar de volgende gate te gaan, stapten we nog een half uurtje verder. Voor we op de lange vlucht naar Santa Cruz stapten, aten we nog even onze bokes op, vulden we onze drinkbussen en waren we good to go!

Geland in Santa Cruz na 11 uur afwisseling van slapen, serie kijken, wakker worden met pasta of kip voor je neus en weer verder slapen. Onderweg toch nog even rechtstaan om de dikke voetjes tegen te gaan en hopen dat de wc-bril niet omviel als je moest gaan.
Eindelijk geland, en wat een weer. Van het koude België naar 30 graden in Santa Cruz. We werden uitgedaagd om onze Spaanse woordjes naar boven te halen, al was dit vaak met handen en voeten. Ook werd de muggenmelk bovengehaald tegen de malariamug.



Vandaag was Liv jarig. Dit konden we natuurlijk niet zomaar voorbij laten gaan. Als verrassing, zorgden we dat ze wat later aan het ontbijt kwam, zodat we haar plekje in de eetzaal konden versieren. We bliezen ballonnen op, zetten haar kroon klaar en hingen slingers op die we de vorige dag kochten op de markt. We aten een uitgebreid ontbijt om genoeg kracht op te toen voor de wandeling naar de top van Sucre.


Eenmaal aangekomen in El Molino werden we met open armen ontvangen door Mia en de medewerksters. We kregen nog een lekker driegangenmenu (van een soepje naar een stukje taart voor Liv haar verjaardag) voorgeschoteld, dat konden we zeker gebruiken. Als afsluiter mocht Liv haar piñata nog kapot slaan. Maar na zo een drukke dag kwamen de bedjes met 6 dekens zeker van pas! ?


Onze eerste dag in El Molino begon meteen op een mooie manier: de zon scheen, we kregen een prachtig uitzicht op de bergen. Na een lekker ontbijtje gemaakt door de kookploeg, was het tijd om het domein te verkennen met een rondleiding gegeven door Mia. Ze vertelde ons over het ontstaan van de hacienda, over de geschiedenis van El Molino en de doelen die Mia nog wil bereiken. Op het einde van de uitleg kregen we nog een leuke verrassing: een sjaal en handschoenen voor iedereen. Hierna toonde Mia hoe de verschillende kledingstukken gemaakt worden. Ook ontdekten we de verschillende dieren en planten op het domein.
Na het lekkere middagmaal stonden de jeeps al op ons te wachten om ons te brengen naar een heilige plaats waar we een ritueel zouden bijwonen. Dit werd door de sjamaan uitgevoerd. Het was een ritueel voor een goede gezondheid en een veilige reis. De beleving was speciaal omdat het uit onze comfortzone lag: er werd vanalles geofferd en de sjamaan riep de geesten van de voorouders en de Pachamama aan. Daarna keerden we terug naar de hacienda met onze open jeeps.

Verslag door Amber, Charlotte en Lies

Vanmorgen was het werkdag op El Molino. Het was niet eenvoudig om Mia te overtuigen de handen uit de mouwen te mogen steken op een zondag, maar de aanhouder wint. Door de afwezigheid van Mia hadden we vrij spel. Er stonden verschillende taken op het lijstje: het schapenhok proper maken (mochten we niet van Mia, we zouden ziek kunnen worden ?), bonen plukken en doppen voor het middagmaal, kippenhok kuisen, onkruid wieden onder toezicht van Hernán en afval uit de kamers en WC’s naar de verbrandingsplek brengen.



Moe maar voldaan schoven we onze benen onder tafel voor een lekker middagmaal.

Daarna gingen we terug naar El Molino. Daar speelden we gezelschapspelletjes en aten we het avondmaal. Het is hier een spectaculaire sterrenhemel. We hebben zelfs Mars gespot.
Verslag door Julie en Katrin
Dag 6: Ma 13/02 El Molino – Op verplaatsing
We zijn opgestaan en we hebben een heel lekker ontbijt gegeten. Hierna moesten we ons al direct klaarmaken om te vertrekken richting verschillende kleine dorpjes. Eenmaal we klaar waren trokken we richting het eerste dorpje Pojio. Tijdens deze lange tocht zagen we voor de eerste keer een kudde lama’s, ze versperden de weg. Dus konden we genieten van een prachtig uitzicht op de kudde lama’s. Tijdens de tocht naar het eerste dorpje verdwaalde een van de jeeps tussen de bergen, maar we vonden elkaar snel weer.

Eenmaal we arriveerden bij het eerste dorpje werden we hartelijk ontvangen door de lokale bevolking van Pojio. We maakten kennis met Pojioanen en gaven meer uitleg over onze projecten. De lokale bevolking informeerde ons over de huidige situatie in hun dorp. Ze vertelden over de moeilijkheden die ze ondervinden door de pandemie. Met onweer in de lucht picknickten we samen met de inwoners, de regenjassen werden bovengehaald.

Daarna vertrokken we naar het tweede dorp genaamd Urmiri. Het regende nog steeds heel hevig, daarom moesten we snel naar binnen lopen. Hier werden we ook warm ontvangen door de Urmirianen. Ze hadden hun mooiste kleren aangetrokken voor deze gelegenheid. Wij vertelden over de geldinzamelingen die we organiseerden op school. Die hebben ervoor gezorgd dat een beter leven mogelijk werd voor de bevolking. Daarna kregen we uitleg over de omstandigheden in hun dorp en kregen we de kans om lokaal handwerk aan te kopen en op deze manier de bevolking te steunen. Ze hebben namelijk erg geleden onder de pandemie waardoor de afzetmarkt verdween, samen met hun bron van inkomsten.

Toen we aankwamen in het derde dorp, Urmiri Pampa, stonden de dorpelingen ons al op te wachten. Ook hier gaven we uitleg over het doel van onze inleefreis. Als afscheid zongen we ons liedje: El mismo sol.

We gingen nog een bezoekje brengen aan 2000 jaar oude muurschilderingen. Deze waren zeer indrukwekkend. We vonden ook een speerpunt en potscherven uit het stenentijdperk. Onderweg hadden we wel een klein probleem. De eerste jeep had zich vastgereden in de modder. Ze hadden hulp nodig van de andere jeep, maar die had ondertussen hetzelfde probleem. Met hard duwen kregen we de jeeps vrij. Niet iedereen kwam er heelhuids vanaf, Julie gleed uit en viel met haar gezicht in de modder. Daarna konden we zonder problemen onze tocht verderzetten.

Als mooie afsluiter op de rit terug naar El Molino hebben we een leuke karaoke sessie gehad maar hier heeft Amber niet veel van kunnen meegenieten want ze lag al in een diepe slaap.
Verslag door Killian en Kaate


Dag 7: Di 14/02 – Enge beesten
Vandaag startten we de dag met Beth die de deur van de douche niet open kreeg. Hierna aten we weeral een lekker ontbijt ‘behalve Beth ontbrak ?’. Daarna hebben we ons klaargemaakt om weer een hele dag op pad te zijn met de jeeps. De eerste rit was redelijk grappig omdat Els op de bananen was gaan zitten. Tijdens deze rit hadden we een klein oponthoud doordat stieren en ezels de weg versperden. Om half elf hadden we onze eerste stop. Hier zagen we prachtige lama’s in een open veld. We kregen uitleg van Zacarias over de verschillende soorten lama’s en hun belangrijke functie in de Boliviaanse cultuur.

De volgende stop was bij een kwekerij van forellen. Daar werden we plots opgeschrikt door Jappe die verschoot van een felgroene, kleine, schattige kikker.

Onze tocht werd verder gezet richting de mijnen. Hier zagen Kaate en Beth een super grote pot pindakaas. Later bleek dit een kraan te zijn. Iets verder werden de jeeps aan de kant gezet en moesten we een lang pad bergopwaarts volgen waar we de ingang van de mijn bereikten. Onderweg stapten er ook twee vrouwen op die de echtgenotes en moeders bleken te zijn van de ‘mineros’. Ter gelegenheid van carnaval kregen we een carnavalskrans om onze nek. De mannen vertelden ons over het zware werk in de mijn. Ook hier staat de eerbied voor Pachamama centraal. Ook hier deelde men cocabladeren als verwelkoming en symbool van samenhorigheid , een wonder dat we nog niet stoned zijn 🙂 . Ze vertelden ons dat ze ter gelegenheid van carnaval een witte en zwarte lama hadden geofferd. De witte lama staat voor zuiverheid terwijl de zwarte lama wordt geofferd omdat Pachamama graag koffie drinkt. Het moeten jonge, mannelijke lama’s zijn omdat zij symbool staan voor kracht en jeugdigheid. De mijnwerkers hadden ook een grote steen gevonden met veel ertsen in zoals koper, ijzer, zilver, … waar ze een ritueel rond deden zodat ze nog meer van dit soort stenen zouden vinden. Dit bestond uit het strooien van cocabladeren en het drinken van pure alcohol. Ze gaven ons ook een steen mee met zilver in voor meneer Van Dijck. Renée had ook een nieuwe vlam gevonden, een knappe negentienjarige Boliviaan die van Hard Style, Coldplay en One Direction houdt. De meeste mijnwerkers hier waren amper twintig jaar oud, maar er was ook een man van 73 die nog steeds in de mijn werkte. Na het bezoek aan de eerste mijn had iedereen GROTE honger dus aten we een voorverpakte lunch.

Toen gingen we naar de tweede mijn waar we binnen mochten. We kregen een korte rondleiding waarna we op veilige afstand een dynamietexplosie mochten waarnemen.

Na dit spektakel bezoeken we een dorpje waar we ons liedje terug hebben voorgebracht. We hebben van de lokale bevolking ook aardappelen en bonen gekregen. Hier konden we live meemaken hoe de nieuwe president van het dorpje de eed aflegde.

Terug in El Molino hebben Killian, Beth, Tobi, en Jappe de berg beklommen die hen al een paar dagen aan het intimideren was. Het beste nieuws van de afgelopen dagen was de terugkeer van Wout. Iedereen was zeer opgetogen. Wij gaan nu onze rugzak maken om morgen naar de Salar te gaan.
PS: Coca bladeren zijn geen drugs.
Verslag door Beth, Tobi en Jappe
Dag 8: Woe 15/02 – Onverwachte plannen
Onze dag begon al heel vroeg (rond 5.00 ’s ochtends) want vandaag gingen we normaal naar de zoutvlakte (Uyuni) met de bus. We vertrokken bij Mia om 5.40 met een ochtendwandeling en zonsopgang richting de bus in het dorpje. Toen we aankwamen was er geen chauffeur te bespeuren. Na wat zoeken, bellen en kloppen vonden we hem uiteindelijk slapend in de kofferruimte. Amber verschoot door het plotse gesnurk en we probeerden de koffer te openen. De chauffeur werd wakker, hij kwam uit zijn slaapplaats, maar we vertrouwden het niet. Dat is ook de reden waarom we niet zijn opgestapt op de bus en de uitstap naar Uyuni verplaatst hebben naar maandag.

Na het voorval gingen we terug naar Mia om daar ons ontbijt op te eten en wat werk te verrichten op het domein. We maakten bandages voor het ziekenhuis. Dit deden we door stof in stukken te knippen, te strijken en te stikken. We waren hier een hele voormiddag mee bezig in een lekker warm zonnetje. Toen was het alweer tijd voor het middagmaal en een siësta die we wel verdienden.


In de namiddag vertrokken we rond 14.15 met één jeep (lekker knus bij elkaar ?) naar een zwembad dat gevuld is met water van een warmwaterbron. Hier hebben we lekker gezwommen, genoten van de temperatuur, nog wat spelletjes gespeeld met de bal en van de glijbaan gegleden die ze speciaal voor ons open deden. Jammer wel dat het tegen het einde begon te onweren.

Rond 17.00 vertrokken we bij het zwembad en bezochten we ‘El ojo del Inca’. Dit is een plaats waar de Inca-koningen kwamen om zich ritueel te wassen in een vijver van zwavelwater (dat permanent broebelt). Ook bezochten we een vulkaankrater dat een meer is geworden , ook met warm water, met een diepte van ongeveer 60 meter diep. Dit is een plaats waar veel legendes en mythes rond zijn.

Na dit historisch bezoek keerden we terug naar El Molino om ons op te frissen en spelletjes spelen zoals Dobble en Jungle Speed. Dan was het weeral tijd voor een heerlijk avondmaal bereid door het personeel van El Molino. We sloten de dag af met nog meer spelletjes waaronder Weerwolven.

Dag 9: Do 16/02 – Carnaval!!!
In de voormiddag zetten we het werk van gisteren verder: bandages maken voor het ziekenhuis in Potosí. De school van El Molino Colegio Carlos Prudencio had ons gisteren uitgenodigd om mee spelletjes te spelen, te voetballen en te dansen ter ere van carnaval en el día de comadres. ¡Música, agua y espuma en todas partes!
Onder het moto ‘beelden zeggen meer dan duizend woorden’, een fotoreportage van onze dag:








Fotoreportage door Eva, Hélene en Lien
Dag 10: Vr 17/02: Potosí
Zoals dat gaat in Bolivia verandert ons programma weer bij het ontbijt. Maar flexibiliteit is typisch voor UM’ers, dus verplaatsen we ons plan voor zaterdag naar vandaag: een dagje Potosí. Onder een stralende zon trekken we met de jeeps en chauffeurs Gabino en Pastor naar het hospitaal Bracamonte (niet dat van Wout) om onze afgewerkte bandages af te geven aan de blije zusters. We zetten onze rit verder naar de Cerro Rico, de grote mijnberg die boven de stad uit torent. Op een hoogte van 4280 m vertelt Hernan ons pakkende verhalen over de koloniale en tragische geschiedenis van de mijn en over het harde leven van de mijnwerkers. Het is voor velen confronterend te zien hoe de mineros nog steeds primitief en zonder veel bescherming proberen de kost te winnen door het delven van zilvererts, maar ook tin, koper en andere ertsen. Mijnwerkers worden doorgaans niet ouder dan 40-45 jaar, dan slaat onverbiddelijke longziekte (stoflong) toe. Ook instortingen en rook van explosieven zorgen ervoor dat er gemiddeld twee doden per maand vallen. De mogelijk 6 000 mijningangen zorgen ervoor dat de berg een mierennest is waarover niemand nog het overzicht heeft.


Deze harde realiteit spoelen we door met een heerlijke maaltijd in het centrum van Potosí, waar we belaagd worden door carnaval-vierende studenten. Waterballonnen en schuim vliegen langs onze oren en op ons lijf. In een kort shopmoment beseffen we hoe ook hier de pandemie hard heeft toegeslagen: veel minder winkeltjes door het uitblijven van toeristen en weinig tot geen onderhandelingsmarge op de prijzen. Ook de winkel van El Molino, Artenativo, heeft helaas de deuren moeten sluiten.
In het museum ‘Casa de la Moneda’, waar vroeger alle zilveren munten werden geslagen die nadien richting Spanje gingen, proeven we van de florissante stad die Potosí ooit geweest is in de 17de eeuw, groter en rijker dan Londen en Parijs, met prachtige burgerhuizen met zilver versierd. Bij de terugweg en de zoveelste water- en schuimbekogeling hebben we even genoeg van het Boliviaanse carnaval.

Aangekomen in El Molino wachten ons nog een heleboel artefacten om door ons geshopt te worden … De avond besluiten we weer gezellig met spelletjes in een voor sommigen competitieve sfeer.
Verslag door
Dag 11 – Za 18/02: Vilacaya
Vandaag stonden we om half 8 aan het ontbijt zodat we de bus konden nemen om half 9 richting Vilacaya. Een dorpje waar Adrian Willems Paz afkomstig uit Aarschot een grote rol heeft gespeeld. Samen met Mia bezochten we de kerk waar hij begraven ligt en wandelden we verder naar het jongerentehuis. We werden hartelijk ontvangen door de ‘autoridad’ van het dorp.



Eerder deze week gingen we naar een marktje in Potosi om wat gerief te kopen, zodat we samen met de kinderen konden spelen. We kwamen aan met een voetbal, ballonnen, kleurboeken en rekkertjes voor in het haar. Een geslaagd bezoek, zowel voor ons als voor de kinderen in het tehuis. Maar natuurlijk ook heel confronterend. Er verblijven kinderen van alle leeftijden die zich misschien heel hun leven zullen afvragen waar hun ouders zijn.


Vervolgens trokken we in onze smalle bus terug naar El Molino, een rit van 3,5u. Tijdens deze busrit (zowel heen als terug), reden we door een grote markt in Tres Cruzes. Een groot spektakel want je zag overal wel iets. We kwamen werkelijk ogen te kort om alles op te nemen.
Na het avondeten nam Mia de leerkrachten mee naar de misviering. Ondertussen versierden de leerlingen de eetzaal, want Mia is morgen jarig: 93! Overal hingen we ballonnen en slingers en de drie taarten stonden klaar. Wanneer Mia terug kwam stonden we met ongeveer 40 man klaar om haar te verrassen en er een leuke avond van te maken. Verrast was ze zeker, maar volgens haar woorden vooral “verlegen en beschaamd”. Deze ongelooflijke vrouw heeft zoveel bereikt in haar leven en we wilden haar op deze manier ook duidelijk maken dat we dankbaar zijn hier te mogen zijn.


Tijd om te gaan slapen, maar toch niet direct, want verwacht het onverwachte. Beth die eigenlijk al wou gaan slapen, maar nog snel naar de wc wou, maakte er een toiletbezoek van drie kwartier van. Jappe liep voorbij het toilet, hoorde Beth roepen en trok aan de alarmbel. Na het gebruik van een bankkaart, messen en een schroevendraaier werd Pastor erbij gehaald voor de grote middelen. Hij boorde een gaatje naast het slot en bevrijdde Beth! Ze gaf hem nog een dikke knuffel en kon rustig gaan slapen.
Verslag door Margot en Renée
Dag 12 – Zo 19/02: Carnaval!
Om 9 uur vertrokken we naar een dorpje genaamd Yurac Khasa. In dit dorpje werden we barmhartig ontvangen met muziek en armbandjes gecombineerd met de traditionele carnavalslingers die rond onze nek werden gehangen. Onze carnavalbelevenis begon meteen met een dans samen met de inwoners van Yurac Khasa. Hierna woonden we een ritueel bij waarbij Pacha Mama (moeder natuur) en het christelijk geloof werden aanbeden. We sloten af met nog twee laatste traditionele dansen samen met de prachtig geklede dorpelingen.


Om het personeel te bedanken schreven we voor ieder een kaartje (van onze selfmade collectie) met een persoonlijke wens en gaven we onze pakken chocolade van Côte d’Or. Best emotioneel voor sommigen.


